พงศาวดารจีนฉบับภาษาไทย ลำดับที่ ๑๑ เรื่องส้วยถัง เล่ม ๑-๒

ส้วยถัง เป็นนิยายพงศาวดารจีน แปลและเรียบเรียงจากต้นฉบับภาษาจีน ไม่ปรากฏชื่อผู้แปลและปีที่แปล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงกล่าวไว้ใน ตำนานหนังสือสามก๊ก ว่า เรื่อง ซ่วยถัง (คือ ส้วยถัง) แปลในสมัยรัชกาลที่ ๕ เป็นหนังสือ ๒๓ เล่มสมุดไทย พิมพ์ครั้งแรกเมื่อพ.ศ. ๒๔๔๖

เมื่อสอบทานพงศาวดารจีนเรื่อง ส้วยถัง กับต้นฉบับภาษาจีน ได้ข้อสรุปว่า ส้วยถังแปลจากเรื่อง ซัวถังเหยี่ยนอี้ฉวนจ้วน (说唐演义全传; นิยายพงศาวดารราชวงศ์ถังฉบับสมบูรณ์) ในสมัยราชวงศ์ชิง ไม่ปรากฏชื่อผู้ประพันธ์ โดยทั่วไปถือกันว่าแต่งประมาณรัชศกยงเจิ้ง(雍正: ค.ศ.๑๗๒๒-๑๗๓๕ [พ.ศ.๒๒๖๕-๒๒๗๘)) ฉบับแม่พิมพ์ไม้มีหลายฉบับส่วนมากแบ่งเป็น ๖๘ ตอน แต่เรื่อง ส้วยถัง ฉบับภาษาไทยแปลไว้ไม่จบและไม่ได้แบ่งเป็นตอน เนื้อหาที่แปลมีถึงเพียงตอนที่ ๔๒ ของฉบับภาษาจีน

ส้วยถัง ฉบับภาษาไทยพิมพ์ครั้งแรกเป็นหนังสือ ๑ เล่มโดยโรงพิมพ์ศิริเจริญเมื่อร.ศ. ๑๒๒ (พ.ศ.๒๔๔๖) มีข้อความที่หน้าปกว่า "เปนต้นเรื่องสุยถัง ตั้งแต่เทียกากิม ซินซกโป๊ยังไม่ได้ทำราชการ หลีเอียนยังเปนขุนนางในพระเจ้าซุยเอี๋ยงตี้" ภายหลังมีการพิมพ์ต่อมาอีกหลายครั้ง เช่น ฉบับพิมพ์ของโรงพิมพ์กิมหยึน (พ.ศ. ๒๔๗๘; นำฉบับพิมพ์ครั้งแรกมาพิมพ์ ใช้ชื่อเรื่องว่า "พงยาวดารจีนเรื่อง ส้วยถังนี้ เล่ม ๑" แต่เนื้อความจบเรื่อง) ฉบับพิมพ์ขององค์การค้าของคุรุสภา (พ.ศ. ๒๕๐๙) ฉบับพิมพ์ของสำนักพิมพ์ พี. เอส. กรุ๊ป.(ไม่ปรากฏปีที่พิมพ์)

องค์การค้าของคุรุสภาพิมพ์เรื่อง ส้วยถัง เป็นหนังสือ ๒ เล่มไว้ในหนังสือชุดพงศาวดารจีนเมื่อพ.ศ. ๒๕๐๙ โดยมิได้ระบุว่าพิมพ์จากต้นฉบับใด เนื้อเรื่องขึ้นต้นว่า "มีความว่า ครั้งนั้น พระเจ้าจิวอ๋องครองเมืองตังเกีย ตั้งอยู่ไซปักทิศตะวันตก มีขุนนางคนหนึ่งชื่อเอียตง พระองค์ตั้งให้เป็นง่วนโช้ย [...]" และจบเรื่องด้วยโคลง ๔ บท แสดงข้อคิดว่าไม่มีผู้ใดหนีพ้นความตายได้ (เนื้อหาส่วนนี้ไม่ปรากฎในฉบับภาษาจีน) ดังโคลงบทที่ ๓ ว่า

สรรพสิ่งใดเลิศล้วนในชม ภูเฮย

อาจย่อมยอมพญายมอย่างแก้ว

จงกรึกนึกกรองผสมทรัพย์เบื้อง โน้นนอ

เกิดรูปนามขันธ์แล้วห่อนแคล้วอนัตตา

เนื้อเรื่อง ส้วยถัง เริ่มจากพระเจ้าจิวอ๋องแห่งเมืองตังเกียแต่งตั้งเอียตงเป็นแม่ทัพไปตีเมืองปักฉี หลังจากสิ้นพระชนม์ ราชบุตรได้ครองราชย์สืบต่อมา แต่ถูกเอียเกียนขุนนางผู้ใหญ่ชิงราชสมบัติ ตั้งตนเป็นกษัตริย์ทรงนามว่าซุยบุ๋นเต้ ส่งกองทัพไปตีเมืองตัน รวมแผ่นดินจีนเป็นหนึ่ง เมื่อราชบุตรครองราชย์ต่อมา ทรงนามว่าซุยเอี๋ยงตี้ ไม่ปกครองโดยธรรมทำให้เกิดกบฏปลายราชวงศ์ ในที่สุดหลีเอียนกับบุตรชื่อหลีซีบิ๋นรวมแผ่นดินได้ ก่อตั้งราชวงศ์ถัง และหลีเอียนขึ้นครองราชย์ ต่อมาหลีซีบิ๋นแย่งชิงอำนาจกับพี่น้อง ขึ้นครองราชย์

เป็นกษัตริย์ ปกครองแผ่นดินโดยธรรม เป็นที่รักของรงราษฎร ตลอดเรื่อง ส้วยถัง มีเนื้อหาเกี่ยวกับการเมืองการปกครอง กลศึกและวีรกรรมของเหล่าทหารเอก ทั้งยังมีข้อคิดคติเตือนใจ เป็นหนังสืออ่านสนุกเรื่องหนึ่ง