พงศาวดารจีนฉบับภาษาไทย ลำดับที่ ๙ เรื่องตั้งจิ้น เล่ม ๑-เล่ม ๕

พงศาวดารจีนเรื่อง "ตั้งจิ้น"

ตั้งจิ้น เป็นนิยายพงศาวดารจีน ไม่ปรากฏชื่อผู้แปลและปีที่แปล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงกล่าวไว้ใน ตำนานหนังสือสามก๊ก ว่า ตั้งจิ้นแปลในสมัยรัชกาลที่ ๔ เป็นหนังสือ ๓๘ เล่มสมุดไทย ทรงสันนิษฐานว่าแปลต่อจากเรื่อง ไซจิ้น (พ.ศ. ๒๔๑๐) เรื่อง ตั้งจิ้น ฉบับภาษาไทยพิมพ์ครั้งแรกเป็นหนังสือ ๒ เล่มโดยโรงพิมพ์หมอบรัดเลเมื่อพ.ศ. ๒๔๒๐ (ในรัชกาลที่ ๕)

กนกพร นุ่มทอง สอบทานพงศาวดารจีนเรื่อง ตั้งจิ้น ฉบับภาษาไทยกับต้นฉบับภาษาจีน ได้ข้อสรุปว่า ตั้งจิ้น แปลและดัดแปลงจากเรื่อง ตงจิ้นเหยี่ยนอี้("นิยายพงศาวดารเรื่องราชวงศ์จิ้นตะวันออก") ของหยังเอ่อร์เจิง (เกิดราวค.ศ๑๕๗๕[พ.ศ.๒๑๑๘] ไม่ปรากฏปีที่สิ้นชีวิต) นักประพันธ์สมัยราชวงศ์หมิง ต้นฉบับภาษาจีนเรื่องตงจิ้นเหยี่ยนอี้ มี ๘ บรรพ ๒๓๑ ตอน มักพิมพ์คู่กับ ซีจิ้นเหยี่ยนอี้ ("นิยายพงศาวดารเรื่องราชวงศ์จิ้นตะวันออก") ของนักประพันธ์คนเดียวกัน ส่วนเรื่อง ตั้งจิ้นภาษาไทยแปลต่อเนื่องกันโดยมิได้แบ่งบรรพแบ่งตอนเหมือนในต้นฉบับภาษาจีน

องค์การค้าของคุรุสภาพิมพ์เรื่อง ตั้งจิ้น เป็นหนังสือ ๕ เล่ม ไว้ในหนังสือชุดพงศาวดารจีนเมื่อพ.ศ. ๒๕๐๗ โดยมิได้ระบุว่าพิมพ์จากต้นฉบับใด เนื้อเรื่องขึ้นต้นด้วยการอ้างถึงเหตุการณ์ในแผ่นดินไซจิ้นว่า "มีความว่า ตั้งแต่สุม้าเอี๋ยมบุตรสุม้าเจียวหลานสุม้าอี้ได้ครองราชสมบัติในแผ่นดินงุ่ยก๊กซึ่งเป็นแผ่นดินของโจผีตั้งตัวขึ้นเป็นเจ้า ทรงนามพระเจ้าซิโจบู๊ฮ่องเต้ ครั้นปราบเมืองเสฉวน เมืองกังตั๋งได้อยู่ในอำนาจแล้ว เปลี่ยนนามแผ่นดินดินใหม่เรียกว่า แผ่นดินไซจิ้น" จากนั้นจึงเล่าเรื่องราวของแผ่นดินตั้งจิ้น แล้วจบเรื่องด้วยเหตุการณ์ในแผ่นดินปักงุ่ยตั้งว่า "เมื่อฮ่องไทซุนเป็นเจ้าเมืองฮวยเผงนั้นอายุได้สิบปี ราชการบ้านเมืองก็สิทธิ์ขาดอยู่กับขุนนางทั้งสี่ ขุนนางและราษฎรได้ทำมาหากินอยู่เป็นสุขสบาย"

เรื่อง ตั้งจิ้น กล่าวถึงสุม้าหยวยซึ่งเป็นจินอ๋องแห่งเมืองกังตั๋ง มีสติปัญญาและตั้งอยู่ในยุติธรรม หลังจากสิ้นกษัตริย์ในแผ่นดินไซจิ้น (ราชวงศ์จิ้นตะวันตก) แล้ว บรรดาขุนนางและหัวเมืองทั้งหลายจึงอัญเชิญสุม้าหยวยเป็นกษัตริย์ ทรงนามว่าพระเจ้าตงจงหงวนฮ่องเต้เปลี่ยนมามแผ่นดินป็นตั้งจิ้น (ราชวงศ์จิ้นตะวันออก) ทรงซุบเลี้ยงข้าาหลวงเดิมที่มีผลงาน แต่งตั้งขุนนางใหม่ตามความสามารถ และลงโทษผู้กระทำความผิด ภายหลังมีกษัตริย์สืบต่อมาอีกหลายพระองค์ ตลอดเรื่องกล่าวถึงกลยุทธ์การทำสงคราม ความจะรักกันความเสียสระต่อแผ่นดินซึ่งเป็นคติและคุณธรรมของชาวจีนที่ปลูกฝั่งมาอย่างเข้มข้นนับแต่อดีตถึงปัจจุบัน