เงินไม่ใช่พระเจ้า

ในยุคที่ ‘ลัทธิบูชาตลาด’ กำลังเฟื่องฟู การขยายตัวของตลาดที่แทรกซึมเข้าไปยังทุกมิติของสังคม แทรกซึมเข้าไปยังชีวิตผู้คน แทรกซึมเข้าไปในชีวิตประจำวัน นักเศรษฐศาสตร์มักจะคิดเอาเองว่าตลาดนั้นไร้ชีวิต ไม่ส่งผลใดๆ ต่อสินค้าที่มันแลกเปลี่ยน แต่นั่นเป็นความคิดที่ผิด…

ตลาดทิ้งร่องรอยของมันเอาไว้ บางครั้งคุณค่าของตลาดก็เบียดขับคุณค่านอกตลาดที่ควรค่าแก่การใส่ใจ

‘ไมเคิล แซนเดล’ นักปรัชญาเศรษฐศาสตร์การเมืองและอาจารย์จากมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด เจ้าของผลงานหนังสือยอดนิยมอย่าง ‘ความยุติธรรม’ กลับมาจุดประกายคำถามสำคัญในยุคตลาดเสรีเฟื่องฟูในหนังสือ ‘เงินไม่ใช่พระเจ้า’ เล่มนี้ว่า “เราอยากได้สังคมที่ทุกส่ิงซื้อได้หรือเปล่า? หรือว่าสังคมมีคุณค่าทางศีลธรรมและคุณค่าทางพลเมืองบางอย่างที่ตลาดไม่ให้ความสำคัญ และเงินก็ซื้อไม่ได้?”

‘เงินไม่ใช่พระเจ้า’ กล่าวถึง ‘ตลาดกับศีลธรรม’ ผ่านเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นจริงให้สังคมและในหลายประเทศ ว่าพลังอำนาจของ ‘เงิน’ ที่นับวันยิ่ง ‘ใหญ่’ ขึ้นเรื่อยๆ จนอยู่เหนือศีลธรรมไปแล้ว บางสิ่งบางอย่างที่เงินเคยซื้อไม่ได้ ปัจจุบันก็ถูกเงินซื้อไปได้อย่างง่ายดาย

ตัวอย่างเช่น สิทธิยิงแรดดำใกล้สูญพันธุ์ 150,000 เหรียญสหรัฐในแอฟริกาใต้, สิทธิปล่อยคาร์บอนสู่ชั้นบรรยากาศ 18 เหรียญสหรัฐต่อตันของสหภาพยุโรป หรือการจ่ายเงิน 82 เหรียญสหรัฐเพื่อยกระดับห้องขังที่ดีกว่าเดิมสำหรับนักโทษที่ไม่ได้กระทำความผิดคดีอุกฉกรรจ์ ในรัฐแคลิฟอร์เนีย

‘ยุคแห่งลัทธิตลาดเหนือทุกสิ่ง’ ที่ทุกอย่างซื้อได้ด้วยเงิน ความเป็นเสรีนิยมเติบโตขึ้นอย่างไม่มีท่าทางจะหยุด จนอาจเลยคานกั้นของศีลธรรมไปแล้ว บทบาทของตลาดคืออะไร? อำนาจของเงินควรมีมากน้อยแค่ไหน?

และเราอยากอยู่ในโลกที่ทุกสิ่งซื้อได้ด้วยเงินจริงๆ หรือเปล่า?