จักรพรรดิราช คติอำนาจเบื้องหลังชนชั้นนำไทย*

คติจักรพรรดิราช อุดมคติสูงสุดของชนชั้นนำไทยที่รับมาปรับใช้ในการปกครองโดยแฝงเร้นอยู่ภายใต้กิจกรรมทางกาเรมืองของชนชั้นนำไทยนับตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนปลายจนถึงต้นรัตนโกสินทร์ (พ.ศ. 2172-2394) คติจักรพรรดิราชได้มีความเปลี่ยนแปลงอย่างต่อเนื่อง ทั้งนี้เนื่องจากชนชั้นนำไทยได้มีการปรับเปลี่ยนความรู้และมองโลกอย่างเป็นเหตุเป็นผล ซึ่งเกิดจากกิจกรรมทางการค้า การทูต และการสงคราม จนทำให้แต่เดิมที่การเป็นพระจักรพรรดิราชคือการเป็นเจ้าผู้ปกครองโลกมนุษย์ ได้แปรเปลี่ยนเป็นพระจักรพรรดิราชในปริมณฑลอันจำกัด ก่อนที่แนวคิดการเป็นจักรพรรดิราชจะค่อยๆ มลายหายไปเหลือเพียงร่องรอยที่ปรากฏให้เห็นในพิธีกรรมของชนชั้นนำเท่านั้น