ประวัติศาสตร์นอกตำรา สยามรัฐตามทรรศนะโลกตะวันตก

เรื่องราวของสยามประเทศที่ปรากฏในพงศาวดารไทยโดยมากมักจะถูกบันทึกไว้โดยพระเจ้าแผ่นดิน เจ้านาย

หรือขุนนางไทยที่เคยมีปฏิสัมพันธ์กับชาวต่างชาติ ผู้เดินทางเข้ามายังสยามด้วยเหตุผลด้านการทูตและการค้า

เรื่องทำนองนี้ดำเนินมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา แต่จะมีรายละเอียดมากขึ้นในสมัยรัตนโกสินทร์ เมื่อรูปถ่ายจากเมืองไทยถูกบันทึกภาพ และนำออกไปประชาสัมพันธ์ภายนอกประเทศอย่างกว้างขวาง

ทว่ายังมีข้อมูลอีกด้านหนึ่งที่ถูกวิเคราะห์วิจารณ์โดยชาวตะวันตกที่รู้เรื่อง เกี่ยวกับเมืองไทยดี มีทั้งนักการเมือง นายทหาร นักเดินทาง หรือแม้แต่บรรณาธิการหนังสือพิมพ์ ที่เปิดเผยเรื่องของสยามในแง่มุมอันซ่อนเร้นต่างๆ

เรื่องเหล่านี้แม้นว่าจะมีเป็นส่วนน้อย แต่ก็มักลงรายละเอียดได้ลึกซึ้งจาก การที่ฝรั่งได้พยายามค้นคว้าอย่างจริงจังเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ไทย แล้วนำมาตีแผ่ อย่างเกรียวกราวในวาระที่ประเทศของตนพัวพันอยู่ด้วยทางการเมือง การต่างประเทศ การศึกสงคราม และข่าวการเสด็จประพาสยุโรปในรัชกาลที่ ๕ เป็นต้น

การได้ศึกษาเรื่องเหล่านี้ช่วยให้เราได้ค้นพบแง่มุมใหม่ๆ ซึ่งไม่พบในหนังสือ ประวัติศาสตร์ไทยฉบับพื้นฐาน อันเป็นทรรศนะของชาวตะวันตกที่มองโลก และตีความเกี่ยวกับประเทศของเราผิดแผกแตกต่างออกไปจากที่เรารับรู้กัน

ภารกิจของผู้เขียนคือการได้นำเรื่องราวเหล่านี้กลับมาให้คนไทยได้อ่าน จะได้เข้าใจภาพลักษณ์และความเป็นไปของกรุงสยามในอีกมิติหนึ่งที่เราเข้าไม่ถึงมาก่อน